Ενδεχομένως να υπάρχουν σοβαρότατες συνέπειες λογω της μη μεταφρασης ουσιωδων νομικων εγγραφων.

Δίκη χαμένη στη μετάφραση χαρακτηρίστηκε από αναρίθμητα δημοσιεύματα και ρεπορτάζ του καλοκαιριού που μας πέρασε η δίκη των μαύρων ταμείων της Siemens. Για όσους δεν θυμούνται, η υπόθεση αφορά τη σύμβαση 8002 που η γερμανική εταιρεία Siemens υπέγραψε με τον ΟΤΕ το 1997 για την ψηφιοποίηση των κέντρων του τελευταίου. Η δικαστική έρευνα της υπόθεσης ξεκίνησε περίπου 10 χρόνια πριν και ως αποτέλεσμά της 64 κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν στο εδώλιο. Ανάμεσά τους και 13 Γερμανοί, στελέχη της γερμανικής εταιρείας, καθώς και ένας Γαλλοελβετός τραπεζίτης. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι κατηγορούμενοι φέρονται να εμπλέκονται σε παράνομες πληρωμές στο πλαίσιο της ανωτέρω σύμβασης.

Στις 12 Ιουλίου το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων ανέβαλε επ’ αόριστον τη δίκη για το σκάνδαλο της Siemens, καθώς δεν είχε μεταφραστεί στην μητρική γλώσσα των αλλοδαπών κατηγορουμένων η κλήτευση και το παραπεμπτικό βούλευμα. Το δικαστήριο έκανε δεκτή την σχετική ένσταση των αλλοδαπών κατηγορουμένων παρ΄ όλο που η αναβολή αυτή δημιουργούσε κίνδυνο παραγραφής των αδικημάτων. Και φυσικά δεν θα μπορούσε το Εφετείο να μην κάνει δεκτή την ένσταση, καθώς το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση για τα πρόσωπα που δεν μιλούν ή κατανοούν τη γλώσσα της διαδικασίας θεσπίζεται στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, όπως αυτό έχει ερμηνευθεί με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρω­πίνων Δικαιωμάτων και εξειδικεύεται περαιτέρω στην Οδηγία 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Σύμφωνα με την Οδηγία αυτή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν δωρεάν και επαρκή γλωσσική συνδρομή, η οποία θα επιτρέπει στους υπόπτους ή τους κατηγορουμένους που δεν μιλούν ή δεν κατανοούν τη γλώσσα διεξαγωγής της ποινικής διαδικασίας να ασκήσουν πλήρως το δικαίωμά τους υπεράσπισης και θα διασφαλίζει τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης. Στη συνέχεια, η ανωτέρω οδηγία διευκρινίζει ότι: «Προκειμένου να διασφαλίζεται η διεξαγωγή δίκαιης δίκης, τα ουσιώδη έγγραφα, ή τουλάχιστον τα σχετικά χωρία των εγγράφων αυτών, απαιτείται να μεταφράζονται προς χάριν των υπόπτων ή κατηγορουμένων, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία. Ορισμένα έγγραφα θα πρέπει να θεωρούνται πάντοτε ουσιώδη έγγραφα προς τον σκοπό αυτόν και, συνεπώς, να μεταφράζονται, όπως οποιαδήποτε απόφαση συνεπάγεται τη στέρηση της ελευθερίας ενός προσώπου, οποιοδήποτε έγγραφο απαγγελίας κατηγορίας και οποιαδήποτε δικαστική απόφαση.»

Δικαίως, επομένως, η μη μετάφραση των ουσιωδών νομικών εγγράφων της υπόθεσης χαρακτηρίστηκε ως ακόμη μεγαλύτερο σκάνδαλο, ακόμη και απ’ αυτό της Siemens.  Η Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία είχε ανατεθεί η μετάφραση των εγγράφων, αρχικά δήλωσε ότι μετέφρασε εγκαίρως ότι της εστάλη από την Εισαγγελία Εφετών, ενώ η Εισαγγελία Εφετών το διέψευσε. Αφού ακολούθησαν κι άλλες διαψεύσεις των δηλώσεων έκαστης πλευράς από την άλλη, καθώς και πειθαρχικές διώξεις εισαγγελικών λειτουργών, τελικά στις 15 Σεπτεμβρίου η Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών παρέδωσε τη μετάφραση του παραπεμπτικού βουλεύματος στην γερμανική γλώσσα.

Τι μπορεί όμως να μας διδάξει η υπόθεση αυτή σχετικά με τις συνέπειες που έχει η μη μετάφραση ουσιωδών νομικών εγγράφων;

1. Όσα συνέβησαν επιβεβαιώνουν ότι η νομική μετάφραση αντιμετωπίζεται μέχρι και σήμερα στην Ελλάδα ως κάτι περιττό και ασήμαντο, ακόμη και από τους ίδιους τους λειτουργούς της δικαιοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την προπαρασκευαστική διαδικασία εισαγγελέας Εφετών είχε απορρίψει το αίτημα μετάφρασης του βουλεύματος των αλλοδαπών κατηγορουμένων, καθώς αυτοί «είχαν ήδη απολογηθεί, είχαν λάβει γνώση του κατηγορητηρίου και το βούλευμα ήταν περιττό». Το περιεχόμενο όμως των νομικών εγγράφων είναι αυτό που καθορίζει την έκβαση των δικαστικών υποθέσεων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση με το παραπεμπτικό βούλευμα το συμβούλιο αποφασίζει την παραπομπή του κατηγορουμένου στο ακροατήριο, όταν διαπιστώσει ότι υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις που στηρίζουν την κατηγορία εναντίον του. Το περιεχόμενό του θα διαμορφώσει την υπεράσπιση του κατηγορουμένου και θα καθορίσει μια σειρά άλλων δικαιωμάτων του, όπως το δικαίωμα του να ασκήσει ένδικο μέσο κατά του βουλεύματος. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι η ιστορία της Siemens δεν θα χρειαστεί να επαναληφθεί προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε την μεγάλη σημασία που έχει η μετάφραση των ουσιωδών νομικών εγγράφων, εντός και εκτός της αίθουσας του δικαστηρίου.

2. Η συμμετοχή των νομικών μεταφραστών σε νομικές διαδικασίες στις οποίες είναι γνωστό ότι θα προκύψει η ανάγκη μετάφρασης νομικών εγγράφων θα πρέπει να εξασφαλίζεται από την αρχή προκειμένου να αποφεύγονται αυτού του είδους οι καθυστερήσεις. Οι νομικοί μεταφραστές είναι όχι μόνο πολύτιμοι αλλά και αναγκαίοι αρωγοί των νομικών υποθέσεων με στοιχεία αλλοδαπότητας. Επιλέξτε τους από την αρχή και κρατήστε τους ενήμερους για κάθε εξέλιξη ή τροπή της υπόθεσής σας. Πόσο πιο γρήγορα θα προχωρούσε η υπόθεση της Siemens από το ένα στάδιο στο επόμενο, αν οι υπηρεσίες των νομικών μεταφραστών είχαν ζητηθεί από την αρχή και αν εξασφαλιζόταν η μετάφραση κάθε ουσιώδους νομικού εγγράφου αμέσως μετά τη σύνταξή του;

3. Αναθέστε την μετάφραση του νομικών σας εγγράφων σε εξειδικευμένους μεταφραστές, που γνωρίζουν το νομικό σύστημα της χώρας στην οποία συντάσσονται τα έγγραφα, αλλά και το νομικό σύστημα της χώρας προς την γλώσσα της οποίας μεταφράζουν. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ουσιαστικός σκοπός της μετάφρασης στην υπόθεση της Siemens ήταν να παρασχεθεί η δυνατότητα στους αλλοδαπούς κατηγορουμένους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Όσο καλά λοιπόν γερμανικά και να γνωρίζει ο μεταφραστής, αν δεν είναι εξοικειωμένος με το νομικό σύστημα της Ελλάδος δεν θα μπορέσει να καταλάβει τη σημασία των όρων που εμπεριέχονται στα νομικά έγγραφα. Όσο καλά και να γνωρίζει το ελληνικό νομικό σύστημα, αν δεν είναι περαιτέρω εξοικειωμένος με τη γερμανική νομική ορολογία δεν θα μπορέσει να επιλέξει τον κατάλληλο όρο, ώστε να εκπληρωθεί ο σκοπός της μετάφρασης απέναντι στον τελικό αποδέκτη της.

Εκτός από την υπόθεση της Siemens, υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις στις οποίες η μη μετάφραση ουσιωδών νομικών εγγράφων επέφερε δυσμενείς συνέπειες, κάποιες φορές και οικονομικές. Ένα πρόσφατο παράδειγμα, στο οποίο είχαμε αναφερθεί, αποτελεί η υπόθεση του WhatsApp.

Πηγές : http://www.cnn.gr/news/ellada/story/42369/areios-pagos-peitharxiki-dioxi-kata-trion-eisaggeleon-gia-tin-ypothesi-siemens

Εύα Αγγελοπούλου

Η Εύα ειδικεύεται στη μετάφραση νομικών κειμένων από τα Αγγλικά και Γερμανικά προς τα Ελληνικά. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Πολιτική Δικονομία και την Εξειδικευμένη Μετάφραση. Έχει δουλέψει ως δικηγόρος στην Ελλάδα για 7 χρόνια, ενώ τα τελευταία 3 χρόνια αξιοποιεί τις εξειδικευμένες γνώσεις της στον τομέα της μετάφρασης. Είναι πιστοποιημένη SDL μεταφράστρια και έχει εμμονή με τις γλώσσες. Εκτός από τη δουλειά της, αγαπά πολύ τα ταξίδια. Έχει ζήσει στην Ελλάδα, τη Γερμανία και το Βέλγιο, ενώ  τώρα ζει στην Ιρλανδία.

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας αναφερθήκαμε στις πολιτισμικές ασυμβατότητες στη νομική μετάφραση  που συχνά ανακύπτουν και ειδικότερα στις πραγματολογικές ασυμβατότητες. Στην ανάρτηση αυτή θα αναφερθούμε στους τρόπους με τους οποίος ο νομικός μεταφραστής καλείται να λύσει τις ασυμβατότητες αυτές.

Το παράδειγμα μας αφορούσε τη μετάφραση του όρου fiduciary από τα αγγλικά στα ελληνικά, ενώ καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει ισοδύναμος όρος που να αποδίδει με ακρίβεια την έννοια του fiduciary στα ελληνικά. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να τονίσουμε ότι για να μπορέσει ο νομικός μεταφραστής να φτάσει στο συμπέρασμα αυτό θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος με το δίκαιο και των δυο εμπλεκόμενων εννόμων τάξεων: της έννομης τάξης από την οποία προέρχεται το κείμενο-πηγή και της έννομης τάξης του κειμένου-στόχου. Η γνώση της πρώτης θα δώσει στο μεταφραστή μια ξεκάθαρη εικόνα για την έννοια, το περιεχόμενο, αλλά και τη λειτουργία του θεσμού, του όρου ή της πραγματικότητας που καλείται να μεταφράσει. Η γνώση της δεύτερης θα του δώσει την ικανότητα να αναζητήσει τον αντίστοιχο θεσμό, όρο ή πραγματικότητα στη γλώσσα- στόχο.

Στην περίπτωση τώρα που, όπως στο παράδειγμα μας, δεν υπάρχει ισοδύναμος θεσμός, όρος ή πραγματικότητα, ο μεταφραστής θα πρέπει να προβεί σε ερμηνευτική απόδοση τους, με στόχο πάντοτε την επίτευξη κατανόησης από τον τελικό αποδέκτη. Το κείμενο-στόχος θα χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο μιας διαφορετικής έννομης τάξης από πρόσωπα που είναι εξοικειωμένα μόνο με το δικό τους νομικό σύστημα. Στόχος του μεταφραστή θα πρέπει να είναι η διαυγής παρουσίαση της ξένης δικαιϊκής τάξης, χωρίς όμως να αλλοιώνεται η δομή και το νομικό αποτέλεσμα του κειμένου και φυσικά χωρίς με την ερμηνευτική του αυτή απόδοση να περιορίζει ή να αυξάνει την ποσότητα της πληροφορίας που θα αντλήσει από το μετάφρασμα ο αποδέκτης του.

Δύσκολο; Σίγουρα, όχι όμως και ακατόρθωτο.

Σε κάθε περίπτωση, ο νομικός μεταφραστής θα πρέπει να ενημερώνει τον εντολέα του σχετικά με τις επιπτώσεις που πηγάζουν από τις ασυμβατότητες μεταξύ των εμπλεκόμενων πολιτισμών, καθώς και σχετικά τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις  πολιτισμικές ασυμβατότητες στη νομική μετάφραση του.

Στο παράδειγμα μας, λοιπόν, επέλεξα να αποδώσω τον όρο fiduciary με τον περιφραστικό όρο «διαχειριστής αλλότριας περιουσίας», εμπνεόμενη από τον θεσμό της διοίκησης αλλοτρίων του άρθρου 730 του Αστικού Κώδικα. Ο λόγος που ο αγγλικός όρος δεν θα μπορούσε να αποδοθεί ως «διοικητής αλλοτρίων» είναι επειδή υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ των δύο θεσμών: Ο διοικητής αλλοτρίων του ελληνικού δικαίου «διοικεί χωρίς εντολή ξένη υπόθεση», ενώ ο fiduciary ενεργεί κατόπιν εντολής.

Όπως όμως για κάθε μεταφραστή, έτσι και για το νομικό μεταφραστή, η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί απαραίτητο εργαλείο της δουλειάς του. Καθώς κάθε μορφή διαγλωσσικής επικοινωνίας είναι και διαπολιτισμική (Βλαχόπουλος, σελ. 36) και καθώς η κάθε έννομη τάξη διαμορφώνεται στο πλαίσιο συγκεκριμένου πολιτισμού, είναι απολύτως απαραίτητο ο μεταφραστής να γνωρίζει και να έχει εκτεθεί εκτός από τον μητρικό και στον ξένο πολιτισμό. Αυτή είναι και η ουσία του ρόλου που καλείται να επιτελέσει ο μεταφραστής, ως το πρόσωπο που μεταφέρει το μήνυμα και το περιεχόμενο του κειμένου από τον έναν πολιτισμό στον άλλο και που βρίσκει λύσεις στις  πολιτισμικές ασυμβατότητες στη νομική μετάφραση.

Σύμφωνα με τον Βλαχόπουλο, ο οποίος με τη σειρά του αναφέρεται σε έρευνα των  Maddux & Galinsky από το πεδίο της διοίκησης επιχειρήσεων (Βλαχόπουλος, σελ. 37) «Η απλή γνώση της γλώσσας ως συνόλου πεπερασμένου λεξιλογικών τεμαχίων και συντακτικών μηχανισμών, χωρίς τη γνώση των πολιτισμικών στοιχείων που αντικατοπτρίζει η χρήση συγκεκριμένης λέξης ή η χρήση συγκεκριμένου συντακτικού μηχανισμού, και χωρίς συνείδηση με ποιον τρόπο αυτά τα στοιχεία γεννούν σημασία σε έναν ξένο πολιτισμό, καταδικάζει σε αποτυχία κάθε απόπειρα διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Με άλλα λόγια, η άγνοια των πολιτισμικών παραμέτρων εξουδετερώνει τη δημιουργική κατανόηση και οδηγεί σε γραμμική και άκριτη μεταφορά δομών της γλώσσας-πηγή στη γλώσσα-στόχο. Οδηγεί, δηλαδή, στην άκριτη μεταφορά δομών σκέψης του πολιτισμού-πηγή στον πολιτισμό-στόχο». Και συνεχίζει λέγοντας ότι «Η εξοικείωση του μεταφραστή με τους πολιτισμούς στους οποίους εργάζεται είναι απαραίτητη, ώστε πρώτον να έχει εκείνες τις γνώσεις και την εμπειρία που θα υποστηρίξουν την κατανόηση του πολιτισμού-στόχου, και, δεύτερον, να είναι σε θέση να εκτιμήσει τα κριτήρια αποδoχής, προκειμένου να συγκλίνει στον μέγιστο δυνατό βαθμό με τις επικοινωνιακές προδιαγραφές που καλείται να σεβαστεί».

Ο επιδέξιος μεταφραστής νομικών κειμένων, λοιπόν, στα πλαίσια της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, θα πρέπει να διαθέτει επίγνωση της νομικής κουλτούρας δύο χωρών και να ενημερώνεται συνεχώς γύρω από τη νέα νομοθεσία, τη νομολογία και τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα τόσο στη δική του, όσο και στην ξένη έννομη τάξη.

Εύα Αγγελοπούλου

ΟΙ ΑΓΓΛΙΚΟΙ ΟΡΟΙ “SUBJECT TO”, “NOTWITHSTANDING” ΚΑΙ “WITHOUT PREJUDICE” ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥΣ: ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΟΜΙΚΟΥΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ

Πρόσφατα διάβασα αυτό το ενδιαφέρον άρθρο του Andrew Nickels σχετικά με τους αγγλικούς όρους “subject to”, “notwithstanding” και “without prejudice” και διαπίστωσα πόσο χρήσιμη θα ήταν η αποσαφήνισή τους για όσους ασχολούνται με τη νομική μετάφραση. Όλοι οι νομικοί μεταφραστές που δουλεύουν με αγγλικά νομικά κείμενα έχουν συναντήσει τους συγκεκριμένους όρους. Οι εκφράσεις αυτές αποτελούν χρήσιμα εργαλεία προκειμένου να εξοικονομήσουν χρόνο όσοι συντάσσουν συμφωνητικά, συμβάσεις ή άλλα νομικά έγγραφα, με συνέπεια να χρησιμοποιούνται από τους δικηγόρους και τους νομικούς αρκετά συχνά.

Τι σημαίνουν όμως οι όροι αυτοί σε απλά ελληνικά; Είναι σαφές το νόημά τους στους νομικούς μεταφραστές, ώστε να μπορούν να τους αποδίδουν σωστά στα ελληνικά; Διαβάστε Περισσότερα

Ένα νομικό κείμενο αποτυπώνει πάντα μια συγκεκριμένη έννομη τάξη, με την έννοια ότι στηρίζεται στους νόμους, κανόνες και ρυθμίσεις της έννομης αυτής τάξης. Η έννομή τάξη με τη σειρά της είναι προϊόν του πολιτισμού μιας χώρας, Διαβάστε Περισσότερα

Ασυνέχειες ή συνέχειες της ελληνικής νομικής γλώσσας 1974-2014

Στο τομέα της νομικής μετάφρασης από ελληνικά προς αγγλικά, ο νομικός μεταφραστής συχνά πρέπει να ασχοληθεί με παλαιοτέρα κείμενα γραμμένα στην καθαρεύουσα. Στη νομική μετάφραση, ο μεταφραστής πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός για το τι γλωσσική επίπτωση αυτή η μετάβαση από καθαρεύουσα σε δημοτική έχει.

H Καθ. Καρολίνα Γορτίτς-Μιχαλάκ γραφει ότι η νομική γλώσσα είναι ένα μέρος της εθνικής γλώσσας, μια υπόγλωσσα. Δεν είναι μια ξεχωριστή,  αποκομμένη γλώσσα. Λόγω της μετάβασης από καθαρεύουσα σε δημοτική στο χώρο του δικαίου, μια ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι αν υπάρχει συνέχεια στη γλώσσα.

Στο άρθρο της θέτει την ερώτηση «είναι η ελληνική νομική γλώσσα συνεχής από το 1974 μέχρι σήμερα;» Εφαρμόζοντας μια σειρά από νομικο-γλωσσολογικές αναλύσεις δίνει μια καταφατική απάντηση: η ελληνική νομική γλώσσα είναι συνεχής από το 1974 μέχρι σήμερα.

Βρείτε το άρθρο εδώ:  https://amu.academia.edu

The verb ‘shall’ and other modal verbs are frequently found in legal documents in English. In legal translations, the legal translator needs to be able to correctly employ deontic modality. Read this interesting paper on the functions of modal verbs in European and British Legal Documents

Το ρήμα “shall” και άλλα παρόμοια βοηθητικά ρήματα εμφανίζονται συχνά σε νομικά έγγραφα στην Αγγλική γλώσσα. Στο τομέα της νομικής μετάφρασης, ο νομικός μεταφραστής πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί σωστά τη δεοντική τροπικότητα. Διαβάστε αυτό το ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με τις λειτουργίες  των ρημάτων αυτών σε ευρωπαϊκά και βρετανικά νομικά έγγραφα.Διαβάστε Περισσότερα

Πως η κατανόηση του Οθωμαικού Δικαίου βοηθάει στη νομική μετάφραση στο συνδυασμό Ελληνικά-Αγγλικά…

Διαβάστε Περισσότερα

Πως η κατανόηση του Οθωμαικού Δικαίου βοηθάει στη νομική μετάφραση στο συνδυασμό Ελληνικά-Αγγλικά…

Διαβάστε Περισσότερα

This is the first of a series of posts examining different aspects of the Hellenic Civil Code to help translators working in Greek to English legal translation better understand specific provisions of the Code.

The article is by Anastasia Miliou and appeared on curia.gr. It examines a recent court judgment in which a donation was revoked due to the donee being ungrateful to the donor, and explains the conditions under which a donation can be reversed.Διαβάστε Περισσότερα