The last two posts have raised the issue of Ottoman land-holdings in Greece and the relevant Greek legal terminology involved which GR-EN legal translators may not be aware about because of the Turkish roots of the words.
 

This extract is from a Greek legal opinion about whether a public building on the island of Ikaria was public land or not, and provides a clear explanation of well-established Greek case law on the question of mulks, who can own them, and whether they can constitute public lands, which may help clarify things for translators.

Mulks on the islands of the Aegean enjoy special treatment because the Hellenic Supreme Court says it’s “widely-known” that they did not fall under Ottoman domination by right of war but under conditions of peace pursuant to treaties concluded between the Genoan or Venetian conquerors on the one hand, and the Sultan on the other, and were therefore not deemed to have devolved to the Sultan but were lands characterised by Articles 1 and 2 of the Ottoman Land Law of 7 Ramadan 1274 AH, as lands held in private ownership, which continued to be under the domination of their then owner who had full ownership thereof. Since they never devolved to the Sultan, when the Greek State took over from the Ottoman State these ‘private lands’ couldn’t become public lands belonging to the Greek State since they were in the hands of private owners. The State bears the burden of proving that it somehow acquired ownership of the land at a subsequent point in time by expropriation, donation, purchase, etc.

The extract is as follows:

“Τα ελληνικά δικαστήρια έχουν αποφανθεί πλειστάκις αναφορικά με τα ακίνητα τα κείμενα στα νησιά του Αιγαίου, ότι ανήκουν στην κατηγορία των καθαράς ιδιοκτησίας ακινήτων (μούλκια). Ειδικότερα, όπως συνάγεται από τις διατάξεις του πρωτοκόλλου της 3-22/1-2-1830 “περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος” τα ερμηνευτικά του εν λόγω πρωτοκόλλου κείμενα των τριών προστάτιδων δυνάμεων από 4/16-6-1830 και 1/7/19-8-1830, της από 3-7- 1832 συνθήκης της Κωνσταντινούπολης με τα οποία αναγνωρίστηκε η ύπαρξη της Ελλάδας σαν ανεξάρτητου Κράτους και του νόμου της 21-6/3-7-1837 “περί διακρίσεως δημόσιων κτημάτων” στο Ελληνικό Δημόσιο περιήλθαν ως εθνική γη (δικαιώματι πολέμου) οι ακόλουθες γαίες της ηπειρωτικής Ελλάδας: α) Οι εξουσιαζόμενες, πριν από την επανάσταση, από το Σουλτάνο εκτάσεις, β) οι εκτάσεις που ανήκαν σε Οθωμανούς ιδιώτες, πλην δημευθείσες, ήτοι καταληφθείσες και κατεχόμενες στρατιωτικά από το Ελληνικό Έθνος κατά την 3-2- 1830, γ) οι ανήκουσες σε ιδιώτες Οθωμανούς, πλην εγκαταλειφθείσες και μη δεσποζόμενες από αυτούς κατά την 3-2-1830, εφόσον την εγκατάλειψη τους επακολούθησε κατάληψη τους από το Ελληνικό Δημόσιο και δ) οι μη κατειλημμένες μέχρι 21-7-1837 εκτάσεις, ως αδέσποτες, δυνάμει του άρθρου 15 του Ν. περί διακρίσεως δημόσιων κτημάτων (Π. Κασίμη, Εθνικοί Γαίαι εν Κιτσικ. Πανδέκτης Α.Δ τόμ. Α σελ. 703, Αγ. Σταυρόπουλου αυτόθι, τόμ. Γ, σελ. 2436, Γνωμοδότηση Ν.Σ. Κράτους 293/1952, Αρχ.Ν. Η σελ. 598, ΑΠ 404/1958 ΝοΒ 6, 1122, Εφ. Οεσ. 209/1958 ΑρχΝ Ε, σελ. 121, ΠΠρΑΘ 12147/1980 ΑρχΝ 1983, 365).

Με βάση τις παραπάνω ρυθμίσεις θεσπίστηκε “αμάχητο τεκμήριο κυριότητας” υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Ανάλογο αμάχητο τεκμήριο θέσπιζε και το αρθρ. 1 του β.δ. της 3/15 Δεκεμβρίου 1833 “περί ορισμού του φόρου βοσκής και του διά τα Εθνικοϊδιόκτητα λειβάδια εγγείου φόρου κατά τα έτη 1833-1834 για χορτολιβαδικές εκτάσεις (Κιτσαράς, Δημόσια Κτήματα στις Κυκλάδες – Εμβέλεια κανόνων που εισάγουν καθεστώς προνομιακής μεταχείρησης των εμπράγματων αξιώσεων του Δημοσίου με τη θέσπιση τεκμηρίων κυριότητας υπέρ αυτού (γνμδ,) ΧρΙΔ Γ/2003, 753).

Προκειμένου όμως περί γαιών κειμένων στα νησιά των Κυκλάδων δεν ισχύουν τα ανωτέρω διότι είναι παγκοίνως γνωστό (η ΑΠ 200/1934 ΕΕΝΑ 467 θεωρεί “πασίδηλον”) ότι κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, οι Κυκλάδες κατά το σύνολο αποτελούντο εξ ιδιωτικών γαιών καθαρός ιδιοκτησίας (Ευθ. Κουρουσόπουλου, Δασική ιδιοκτησία και διαχείρηση σελ. 202, 231-232 και εκεί παραπομπές, Γνωμ. Ν. Σ. Κρ Ν. Ελευθεριάδη 31-12-1925 ΕλλΔνη Δ τεύχος 3 σελ. 57 επ.). Και τούτο διότι τα νησιά αυτά υπαχθέντα υπό την Οθωμανική κυριαρχία όχι δικαιώματι πολέμου αλλά ειρηνικά κατόπιν συνθηκών συναφθεισών των μέχρι τότε Γενουατών ή Ενετών κατακτητών τους αφενός και του Σουλτάνου αφετέρου, δεν θεωρήθηκαν περιελθόντα στο Σουλτάνο, αλλά οι γαίες των νησιών αυτών χαρακτηρίστηκαν κατά τον ιερό Μουσουλμανικό Νόμο ως ιδιωτικές ανήκουσες στην κατά τα άρθρα 1 και 2 του από 7 Ραμαζάν έτους 1274 Οθωμανικού Νόμου “περί γαιών” κατηγορία των καθαράς ιδιοκτησίας ακινήτων, τα οποία εξακολουθούσαν εξουσιαζόμενα από τον μέχρι τότε κύριον αυτών και δη κατά πλήρη κυριότητα, καταβολής εγγύου φόρου (βλ. Νικ. Ελευθεριάδη…. Γνωμ. Ν.Σ.Κρ. 1-2-Δ τεύχος 3 σελ. 57 επ.).

Κατά δε τα άρθρα 167, 175, 181 και 185 του Οθωμανικού Κωδικός οι μεταβιβάσεις των ακινήτων καθαρής ιδιοκτησίας (μουλκιών) δεν υπόκειντο σε διατυπώσεις και συνεπώς επιτρεπόταν η μεταβίβαση τους με ιδιωτικά έγγραφα τα οποία αποτελούν νόμιμο τίτλο μεταβάσεως καθόσον τα μούλκια εξομοιώνονται με κινητά και δεν απαιτείτο καμία μεταγραφή στα κτηματολογικά βιβλία. Σύμφωνα με το ιερό Μουσουλμανικό Δίκαιο που κατίσχυε των νεώτερων Οθωμανικών Νόμων (ΑΠ 1135/1975 ΝοΒ 24, 419, ΑΠ 466/1957 ΝοΒ 6, 115, Κουρουσόπουλον, 202).

Κατά συνέπεια, τα ακίνητα των νήσων αυτών μη ανηκόντων στη κατηγορία των δημόσιων Οθωμανικών γαιών και μη εξουσιαζόμενα πριν από την επανάσταση από τον σουλτάνο ουδέ κατεχόμενα από Οθωμανούς ιδιώτες, δεν περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο, κατά διαδοχήν του Τουρκικού Δημοσίου, δικαιώματι πολέμου και δυνάμει των περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος πρωτοκόλλων του Λονδίνου και της από 7-7-1832 συνθήκης της Κωνσταντινούπολης αλλά εξακολούθησαν και μετά το χρονικό αυτό σημείο να ανήκουν στους μέχρι τότε χριστιανούς ιδιοκτήτες τους (Παπαχρήστου, Αντιδικίες Δημοσίου – ιδιωτών επί δασών και δασικών εκτάσεων, 1994, σ. 63, Κιτσαράς, ό.π., ΑΠ 200/1934 ΕΕΝ 1, 467, Εφ Αιγαίου 195/2003, ΠΠρΑΘ 12147/1980 οπ,441/1980 Γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ.). Λόγω του ιδιαίτερου αυτού καθεστώτος, στις γαίες Κυκλάδων δεν εφαρμόζονταν οι διατάξεις του Οθωμανικού νόμου περί γαιών, οι οποίες προέβλεπαν το ταπίο, αλλά αυτές του ιερού μουσουλμανικού δικαίου, οι οποίες εξομοίωναν τις γαίες με τα κινητά πράγματα, και συνεπώς για τη μεταβίβαση τους αρκούσε απλή συμφωνία, η οποία μπορούσε να αποδειχθεί και με ιδιωτικά έγγραφα. (Παπαχρήστου, ό.π.` Κιτσαρά, ό.π.). Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω αφού είναι πασίδηλον ότι κατά το χρόνο της Επαναστάσεως τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούντο στο σύνολο τους από γαίες καθαρής ιδιοκτησίας, το Δημόσιο φέρει το βάρος αποδείξεως της μεταγενέστερης σε σχέση προς το χρόνο αυτό, κτήσης κυριότητας με κάποιον άλλον (εκτός από τον δικαιώματι πολέμου) νόμιμο τρόπο και ένας τέτοιος τίτλος κτήσης κυριότητας του Δημοσίου μπορεί να είναι η απαλλοτρίωση, η αγορά, η δωρεά, η ανταλλαγή, η κατάληψη εγκαταλελειμμένου κτήματος υπό τους όρους του άρθρου 34 α.ν. 1539/1938, η παραίτηση του κυρίου από την κυριότητα του ακινήτου με συνέπεια να καταστεί αυτό αδέσποτο (Κιτσαρά, ό.π.).

Τονίζεται ότι η ανωτέρω νομολογιακή αποκρυστάλλωση αντλείται και βασίζεται στην υπ’αριθμ. 200/1934 απόφαση (ΕΕΝΑ 467), με την οποία ο Άρειος Πάγος έκρινε ad hoc σε υπόθεση σχετική με την κυριότητα ακινήτου κείμενου στην Ικαρία, τα ακόλουθα:

«[Τ]α δ’εν τοις νήσοις του Αιγαίου ακίνητα υπάγονται, ως πασίδηλον τυγχάνει, εις την κατηγορίαν των καθαράς ιδιοκτησίας ακινήτων (μούλκια), επί των οποίων, αι περί εγγραφής εις κτηματολόγιον (δια ταπίων) διατυπώσεις δεν ήσαν επί Τουρκοκρατίας απαραίτητοι (ως επί γαιών δημοσίων, μεριγέ και μεκβουφέ) κατισχύοντος των νεωτέρων Οθωμανικών διατάξεων του θεμελιώδους Ιερού Μουσουλμανικού Δικαίου, δι’ου τα μούλκια ως προς τη μεταβίβασιν εξωμοιώθηκαν προς τας διατυπώσεις των κινητών. Επομένως, εφ’όσον την κτήσιν της κυριότητός του ο ενάγων αναβιβάζει εις χρόνον καθ’ον ίσχυον εν τη νήσω Ικαρία η Οθωμανική νομοθεσία (1895), οι δε νόμοι της προσαρτηθείσης, ως άνω, εις το Ελληνικόν Κράτος χώρας, θεωρούνται ως προγενέστεροι ημεδαποί, ορθώς δια την υπό του ενάγοντος αγοράν του επιδίκο, αποτελούσης τρόπον κτήσεως κυριότητος κατά το άρθρον 1248 του Οθωμανικού Κώδικος, διετάχθη εμμάρτυρος απόδειξις […] Επειδή προ της προσαρτήσεως εις την Ελλάδα της νήσου Ικαρίας ως υπαγομένης εις την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν, ίσχυον οι Οθωμανικοί νόμοι και μετά το 1899, του Σαμιακού Κώδικος από της εποχής ταύτης εφαρμοσθέντος αποκλειστικώς εν τη νήσω Σάμω, εν η διοικητικώς η Ικαρία υπήχθη μόνον από της προσαρτήσεως».

Source: http://ikariaki.gr/gnomodotisi-gia-ipothesi-diikitiriou-agiou-kirikou-ikarias/